Cənubi Qafqaz regionunda uzun illərdir davam edən Azərbaycan və Ermənistan arasındakı münaqişə, yalnız iki ölkənin deyil, bütövlükdə regional sabitlik və təhlükəsizliyin əsas məsələlərindən biridir. 30 ildən çox davam edən qarşıdurma hər iki xalqın həyatında dərin izlər buraxmış, sosial-iqtisadi və siyasi sahələrdə ağır nəticələr doğurmuşdur.
Münaqişənin başlanğıcı sovetlər dönəmində milli və etnik ziddiyyətlərin dərinləşməsiylə bağlıdır. 1980-ci illərin sonlarında başlayan bu qarşıdurma 1990-cı illərdə açıq müharibə mərhələsinə keçdi. Hərbi əməliyyatlar geniş ərazilərin itirilməsinə, yüz minlərlə insanın məcburi köçkün olmasına səbəb oldu. Bu dövrdə regionun inkişafı dayanmaqla qalmadı, həm də sosial-psixoloji travmaların formalaşmasına yol açdı.
Son illərdə münaqişə şəraitində müxtəlif diplomatik təşəbbüslər həyata keçirilmiş, lakin münaqişənin köklü həlli çətinliklərlə qarşılaşmışdır. 2020-ci ilin payızında baş vermiş döyüşlər münaqişənin yeni və gərgin mərhələsini ortaya qoydu. Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü bərpa etmək üçün atdığı addımlar beynəlxalq hüququn prinsipləri ilə dəstəkləndi. Ancaq bu döyüşlər regionda sülh və davamlılıq üçün hələ kifayət qədər zəmin yaratmamışdır.
Sülh prosesinin uğuru qarşılıqlı hörmət və etimadın bərpasından keçir. Uzun illər davam edən münaqişə xalqlar arasında dərin yaralar açıb. Ona görə də, siyasi dialoqla yanaşı, ictimaiyyətin, xüsusilə gənclərin maarifləndirilməsi, mədəniyyət və təhsil proqramlarının inkişaf etdirilməsi vacibdir. Bu, gələcəkdə belə qarşıdurmaların qarşısını almaq üçün əhəmiyyətlidir.
Azərbaycanın çoxvektorlu xarici siyasəti və regional güclərlə münasibətlərin düzgün idarə olunması sülhün möhkəmlənməsində əsas şərtdir. Rusiya və İran kimi qonşu dövlətlərin maraqları nəzərə alınmalı, regionda balanslı geosiyasi mühit formalaşdırılmalıdır.
Daxili sabitlik və sosial rifah da Azərbaycanın xarici siyasətində uğurların təmin olunmasında mühüm rol oynayır. Dövlət orqanlarının modernləşdirilməsi, hüquq-mühafizə sisteminin gücləndirilməsi və sosial siyasətin təkmilləşdirilməsi cəmiyyətin sabitliyini təmin edir.
Sülh sazişi Azərbaycan üçün yalnız münaqişənin bitməsi deyil, həm də yeni iqtisadi inkişaf və regional əməkdaşlıq dövrünün başlanğıcıdır. Energetika, nəqliyyat və ticarət sahələrində reallaşdırılacaq layihələr ölkənin strateji üstünlüklərini artıracaq və beynəlxalq arenada mövqeyini gücləndirəcək.
İldırım Eyvazlı,
YAP-ın gənc fəalı
