20 oktyabr – Zəngilan şəhərinin azad edildiyi gün, Azərbaycanın müasir tarixində qürur və zəfər səhifəsi kimi əbədi olaraq qalacaq. Bu gün təkcə bir şəhərin işğaldan azad olunması deyil, həm də xalqın azadlıq iradəsinin, milli birliyinin və dövlət başçısının müdrik siyasətinin təntənəsidir. Zəngilanın azadlığı Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün bərpası yolunda mühüm mərhələ olmaqla yanaşı, regionun geosiyasi reallığını da köklü şəkildə dəyişdirdi.
Zəngilanın tarixi çoxəsrlik mədəni irs, təbii gözəlliklər və strateji əhəmiyyətlə zəngindir. Qafqazın Rusiya tərəfindən işğalından sonra XIX əsrin əvvəllərində aparılmış inzibati bölgü nəticəsində Zəngəzur qəzası Gəncə quberniyasına tabe edilmiş, Sisyan, Qafan, Mehri, Zəngilan, Qubadlı və Laçın həmin inzibati vahidə daxil olunmuşdu. Bu ərazilər tarixi etibarilə Azərbaycan torpaqları olub və burada əsrlər boyu türk-müsəlman mədəniyyəti, xalq yaradıcılığı və ənənəvi həyat tərzi hökm sürüb.
XX əsrin sonlarında Ermənistanın təcavüzü nəticəsində Zəngilan da digər Qarabağ və ətraf rayonlarla birlikdə işğal olundu. 1993-cü ilin oktyabrında şəhərin və rayonun işğalı nəticəsində minlərlə dinc sakin doğma torpağını tərk etmək məcburiyyətində qaldı. Bu hadisə Azərbaycanın müstəqillik tarixində ən ağrılı səhifələrdən biri idi. Lakin xalqımız heç vaxt Zəngilanı unutmamış, o torpaqlara qayıtmaq ümidini itirməmişdi.
Bu ümid 2020-ci ilin Vətən müharibəsində gerçəkliyə çevrildi. Prezident, Müzəffər Ali Baş Komandan İlham Əliyevin rəhbərliyi altında Azərbaycan Ordusu 20 oktyabr 2020-ci ildə Zəngilan şəhərini və rayonun böyük hissəsini işğaldan azad etdi. Bu tarixi hadisə ilə təkcə torpaqlar deyil, həm də xalqın qüruru, ədalətə olan inamı geri qaytarıldı. Zəngilanın azad olunması həm strateji, həm də mənəvi baxımdan mühüm əhəmiyyət daşıyırdı, çünki bu qələbə Azərbaycan Ordusunun Zəngəzur istiqamətinə çıxışını təmin etdi və regionda yeni kommunikasiya xəritəsinin əsasını qoydu.
Zəngilan bu gün təkcə azad edilmiş bir şəhər deyil, həm də “Böyük Qayıdış”ın simvoludur. Azadlıqdan dərhal sonra burada genişmiqyaslı bərpa və yenidənqurma işlərinə start verildi. Prezident İlham Əliyev və birinci xanım Mehriban Əliyeva dəfələrlə Zəngilana səfər edərək, şəhərin müasir konsepsiya əsasında bərpa olunmasına şəxsən nəzarət ediblər. “Ağıllı şəhər” və “ağıllı kənd” layihələri çərçivəsində Zəngilan Azərbaycanın ən müasir ekoloji və texnoloji model bölgələrindən birinə çevrilməkdədir.
Bu bərpa prosesi sadəcə infrastrukturun qurulması deyil, həm də tarixi ədalətin bərpasıdır. Zəngilan sakinləri artıq doğma yurdlarına qayıdır, yeni evlər tikilir, məktəblər, xəstəxanalar, mədəniyyət ocaqları fəaliyyətə başlayır. Bölgənin sosial-iqtisadi potensialı – zəngin torpaq ehtiyatları, su resursları, tranzit yolları – Azərbaycan iqtisadiyyatının dayanıqlı inkişafında mühüm rol oynayacaq.
Zəngilan həm də Azərbaycanın regional inteqrasiyasının mühüm mərkəzlərindən birinə çevrilməkdədir. Buradan keçəcək Zəngəzur dəhlizi ölkənin strateji mövqeyini daha da gücləndirəcək, Türk dünyası arasında əlaqələri möhkəmləndirəcək və iqtisadi əməkdaşlıq üçün yeni imkanlar açacaq. Bu baxımdan, Zəngilan həm coğrafi, həm də siyasi baxımdan gələcəyin qapısıdır.
Prezident İlham Əliyevin sözləri ilə desək, “Biz Zəngilanı azad etməklə həm tarixi ədaləti bərpa etdik, həm də gələcək nəsillərə güc və qürur mirası qoyduq.” Bu ifadə Zəngilanın Azərbaycan xalqının yaddaşında tutduğu yeri və əhəmiyyətini tam şəkildə ifadə edir.
Nəticə etibarilə, 20 oktyabr — Zəngilanın azadlıq günü, Azərbaycanın yenidən doğuluş tarixinin mühüm simvollarından biridir. Bu gün təkcə bir şəhərin deyil, bütöv bir xalqın iradəsinin, dözümünün və milli birliyinin təntənəsidir. Zəngilan azaddır, dirçəlir və gələcəyə baxır — çünki o, həm qələbənin, həm də əbədi müstəqilliyin rəmzidir.
İsmayıl Nağızadə,
Yeni Azərbaycan Partiyası, məsləhətçi
