2024-cü il 7 oktyabr tarixində Qəbələ şəhəri tarixə düşəcək bir hadisəyə ev sahibliyi etdi – Türk Dövlətləri Təşkilatının (TDT) 12-ci Zirvə Görüşü keçirildi. Bu zirvə türk dövlətlərinin birliyini, ortaq tarixi köklərini və gələcəyə yönəlmiş strateji əməkdaşlıq niyyətlərini bir daha nümayiş etdirdi. Qəbələdə keçirilən görüş Azərbaycanın beynəlxalq nüfuzunun artdığını və türk dünyasında oynadığı önəmli rolu bir daha sübut etdi.
Zirvənin iştirakçıları və əhəmiyyəti görüşdə Azərbaycan, Türkiyə, Qazaxıstan, Qırğızıstan və Özbəkistan dövlət başçıları iştirak etdilər. Bundan başqa, Türkmənistan, Macarıstan və Şimali Kipr Türk Cümhuriyyəti müşahidəçi ölkələr kimi zirvədə yer aldılar.
Bu, təkcə siyasi toplantı deyil, həm də qardaş xalqların birliyini və dostluğunu təcəssüm etdirən mənəvi bir hadisə idi. Zirvə, türk dünyasının geosiyasi, iqtisadi və mədəni güc mərkəzinə çevrilməsi baxımından mühüm addım kimi dəyərləndirilir.
Əsas məqsədlər və müzakirələr 12-ci Zirvə Görüşünün əsas məqsədi türk dövlətləri arasında iqtisadi, siyasi, mədəni və humanitar əməkdaşlığın dərinləşdirilməsi, nəqliyyat və enerji sahələrində ortaq layihələrin gücləndirilməsi idi.
Müzakirələr zamanı aşağıdakı məsələlərə xüsusi diqqət yetirildi:
– Orta Dəhliz layihəsinin inkişafı – bu, Asiyanı Avropa ilə birləşdirən mühüm ticarət və logistika marşrutudur;
– Enerji təhlükəsizliyi və yaşıl enerji sahəsində əməkdaşlıq;
– Elm, təhsil və gənclər siyasəti istiqamətində birgə proqramların həyata keçirilməsi;
– Türk dünyasının mədəni irsinin qorunması və təbliği;
– Rəqəmsal iqtisadiyyat və innovasiyalar sahəsində birgə layihələrin təşkili.
Dövlət başçılarının çıxışlarından mühüm fikirlər
Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev çıxışında qeyd etdi ki, “Türk dünyasının birliyi yalnız regional deyil, qlobal miqyasda da sülh və sabitlik üçün vacib güc faktorudur.”
Prezident həmçinin vurğuladı ki, Azərbaycanın ev sahibliyi etdiyi bu zirvə türk dövlətləri arasında əməkdaşlığın daha da güclənməsinə xidmət edir.
Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan isə bildirdi ki, “türk xalqlarının birliyi gələcəyin ən mühüm strateji güc dayağıdır”. O, iqtisadi inteqrasiyanın, ortaq nəqliyyat dəhlizlərinin və enerji əlaqələrinin genişlənməsinin vacibliyini önə çəkdi.
Qazaxıstan Prezidenti Qasım-Jomart Tokayev türk dövlətləri arasında qarşılıqlı etimad və iqtisadi əlaqələrin artmasının bütün regionun inkişafına töhfə verəcəyini qeyd etdi.
Yeni əməkdaşlıq istiqamətləri zirvə zamanı bir sıra yeni təşəbbüslər müzakirə olundu:
– “Türk İnvestisiya Fondu”nun yaradılması – ortaq iqtisadi layihələr üçün maliyyə dəstəyi məqsədi daşıyır;
– “Türk Universitetlər Birliyi”nin gücləndirilməsi – gənclər arasında təhsil əlaqələrinin artırılması;
– “Türk Mədəniyyət Marşrutu” layihəsi – ortaq mədəni irsin təbliği və turizmin inkişafı üçün mühüm platforma;
– Rəqəmsal transformasiya və innovasiyalar üzrə birgə mərkəz – gələcəyin texnoloji birliyinə yönəlmiş addım.
Qəbələ Bəyannaməsi zirvənin yekununda dövlət başçıları Qəbələ Bəyannaməsini imzaladılar. Bu sənəddə türk xalqları arasında dostluq, qarşılıqlı dəstək, birgə inkişaf və ortaq dəyərlərin qorunması əsas məqsəd kimi qeyd olundu.
Bəyannamə həmçinin türk dövlətlərinin beynəlxalq təşkilatlarda bir-birinə dəstək verməsi, enerji təhlükəsizliyi, nəqliyyat əlaqələri və mədəni əməkdaşlıq istiqamətlərində konkret planlar müəyyən etdi.
Zirvənin tarixi və mənəvi dəyəri Qəbələdə keçirilən bu zirvə, həm də Azərbaycanın Qələbə və Zəfər ruhunu əks etdirirdi. Bu şəhər bir vaxtlar sivilizasiyaların kəsişdiyi məkanda yerləşdiyi kimi, indi də türk dünyasının birliyini təcəssüm etdirən simvola çevrildi.
Zirvə göstərdi ki, türk dövlətləri ortaq tarixə, dilə və mədəniyyətə söykənən dərin kökləri qoruyaraq gələcəyə birlik, həmrəylik və inkişaf yolu ilə addımlayırlar.
Qəbələdə baş tutan Türk Dövlətləri Təşkilatının 12-ci Zirvə Görüşü təkcə siyasi hadisə deyil, həm də türk dünyasının birliyinin və gələcəyə inamının təntənəsi oldu.
Bu görüş bir daha sübut etdi ki, türk xalqları ortaq dəyərlər üzərində yüksələn böyük bir ailədir və bu ailənin birliyi regionda sülhün, rifahın və sabitliyin əsas təminatıdır.
Xəzər rayonu, R.Qasımov adına 216 nömrəli tam orta məktəbin əməkdaşı
Sahilə Süleymanova
