2023-cü il sentyabrın 28-də Cənubi Qafqaz tarixində mühüm dönüş nöqtəsi baş verdi. Qarabağdakı qondarma rejimin rəhbəri Samvel Şahramanyan “Dağlıq Qarabağ Respublikası” adlandırılan separatçı qurumun ləğv olunması ilə bağlı sənədə imza atdı. Bu qərar regionun siyasi reallıqlarına uyğun şəkildə formalaşan yeni mərhələnin başlanğıcını qoydu. Sənəddə bildirilirdi ki, 2024-cü il yanvarın 1-dək rejimin bütün “dövlət strukturları” fəaliyyətini dayandıracaq və hüquqi varislik məsələsi gündəmdə olmayacaq.Qondarma rejimin yaradılması və illərlə davam edən işğal siyasəti nəticəsində Azərbaycanın beynəlxalq səviyyədə tanınan ərazilərində qeyri-qanuni silahlı dəstələr və separatçı strukturlar mövcud olmuşdu. 1990-cı illərin əvvəllərində Ermənistanın dəstəyi ilə Qarabağda yaradılan bu qurum heç bir beynəlxalq təşkilat tərəfindən tanınmayıb və daim hüquqazidd fəaliyyət göstərib.2020-ci ilin 44 günlük Vətən müharibəsində Azərbaycanın qazandığı qələbə regionda güc balansını dəyişdi. 2023-cü ilin sentyabrında isə Azərbaycan Ordusu tərəfindən həyata keçirilən lokal antiterror tədbirləri nəticəsində separatçı silahlı birləşmələr təslim olmaq məcburiyyətində qaldı. Bu prosesin məntiqi davamı olaraq qondarma rejimin ləğvi ilə bağlı sənədin imzalanması baş verdi.Samvel Şahramanyan tərəfindən imzalanan sənəddə qeyd olunurdu ki, separatçı qurumun bütün “idarəetmə orqanları” 2024-cü il yanvarın 1-dək fəaliyyətini tam dayandıracaq. Sənədin digər mühüm maddələrindən biri də bu qurumun hüquqi varislik iddiasından imtina etməsidir. Beləliklə, “Dağlıq Qarabağ Respublikası” adı ilə mövcud olmuş qondarma qurum hüquqi və siyasi baxımdan tarixə qovuşdu.Bu qərar təkcə Azərbaycan üçün deyil, həm də Cənubi Qafqazın ümumi geosiyasi mənzərəsi üçün böyük əhəmiyyət kəsb edir. Separatçı rejimin ləğvi regionda suveren dövlətlərin ərazi bütövlüyünə hörmət prinsipinin gücləndirilməsinə xidmət edir. Ermənistanın da faktiki olaraq bu reallığı qəbul etməsi və danışıqlarda konstruktiv mövqe nümayiş etdirməsi regionda sülhün və sabitliyin bərqərar olunması üçün mühüm addımdır.Beynəlxalq birlik, xüsusilə Avropa İttifaqı, Rusiya və ABŞ bu prosesləri diqqətlə izləyir. Azərbaycanın beynəlxalq hüquqa əsaslanan mövqeyi və ərazi bütövlüyünü bərpa etmək üçün atdığı addımlar haqlı olaraq dəstəklənməkdədir.Separatçı rejimin ləğvi fonunda bölgədə yaşayan erməni sakinlərin hüquq və təhlükəsizliyi məsələsi gündəmdədir. Azərbaycan hökuməti dəfələrlə bəyan edib ki, bölgədə yaşayan erməniəsilli vətəndaşlar ölkənin qanunları çərçivəsində bərabər hüquqlarla yaşayacaqlar. Humanitar dəstək, reinteqrasiya və sosial proqramlar bu istiqamətdə atılan addımlardan sayılır.Samvel Şahramanyanın imzaladığı sənəd bir dövrün sonunu və yeni bir mərhələnin başlanğıcını simvolizə edir. Qarabağda qanunsuz rejimin rəsmi şəkildə ləğvi Azərbaycanın suveren hüquqlarının tanınması və təsdiqlənməsi baxımından mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Bu hadisə təkcə hüquqi və siyasi deyil, həm də tarixi və mənəvi baxımdan əlamətdar hadisədir. Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün tam bərpa olunması ilə Cənubi Qafqazda sülhə bir addım daha yaxınlaşıldı.
Günel Nəsibova
Yeni Azərbaycan Partiyası,məsləhətçi
