Müasir dövrdə qloballaşma prosesləri xalqların milli kimliyini qorumaqla yanaşı, onları beynəlxalq münasibətlər sistemində aktiv subyektə çevirməyi tələb edir. Azərbaycan xalqı bu baxımdan unikal tarixi yol keçmişdir. Dünya azərbaycanlılarının milli birlikdən qlobal gücə doğru irəliləməsi ardıcıl və məqsədyönlü dövlət siyasətinin nəticəsidir. Bu yolun ideoloji və strateji əsasları Dünya Azərbaycanlılarının Qurultayları vasitəsilə formalaşdırılmışdır.
2001-ci ildə keçirilmiş Dünya Azərbaycanlılarının I Qurultayı milli birliyin institusional əsaslarını qoyaraq dünya azərbaycanlılarının fəaliyyətini vahid ideya ətrafında birləşdirdi. Ulu Öndər Heydər Əliyev bu qurultayda milli həmrəyliyin dövlət gücünə çevrilməsinin zəruriliyini xüsusi vurğulayırdı. Onun fikrincə, milli birlik yalnız mədəni və mənəvi dəyər deyil, eyni zamanda strateji resursdur. Bu yanaşma dünya azərbaycanlılarının yol xəritəsinin ilkin mərhələsini müəyyənləşdirdi.
Milli birliyin möhkəmləndirilməsi diaspor təşkilatlarının formalaşdırılması və onların fəaliyyətinin koordinasiyası ilə davam etdirildi. Dövlət tərəfindən göstərilən siyasi və institusional dəstək nəticəsində dünya azərbaycanlıları artıq pərakəndə icmalar deyil, vahid məqsədlərə xidmət edən strukturlaşmış şəbəkəyə çevrildi. Bu mərhələdə əsas hədəf milli kimliyin qorunması və Azərbaycan həqiqətlərinin beynəlxalq müstəvidə tanıdılması idi.
Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi dövründə dünya azərbaycanlılarının yol xəritəsi yeni məzmun qazandı. Dövlət siyasəti milli birlikdən qlobal təsir gücünə keçidi əsas strateji məqsəd kimi müəyyən etdi. Bu keçid Qarabağ münaqişəsi kontekstində xüsusilə aktuallaşdı. İnformasiya müharibəsində, beynəlxalq təşkilatlarda və ictimai rəy platformalarında diasporun fəallığı Azərbaycan dövlətinin mövqelərinin möhkəmlənməsinə mühüm töhfə verdi.
2020-ci ildə qazanılan Qarabağ Zəfəri dünya azərbaycanlılarının yol xəritəsində dönüş nöqtəsi oldu. Bu Zəfər milli birliyin real siyasi və hərbi nəticələr doğura bildiyini sübut etdi. Zəfərdən sonra dünya azərbaycanlılarının qarşısında yeni hədəflər formalaşdı: qalib dövlətin maraqlarını qlobal miqyasda müdafiə etmək, yeni reallıqları beynəlxalq aləmdə qəbul etdirmək və Azərbaycanın artan regional və qlobal rolunu möhkəmləndirmək.
2022-ci ildə Şuşada keçirilən Dünya Azərbaycanlılarının V Qurultayı bu yeni mərhələnin ideoloji təsdiqi oldu. Prezident İlham Əliyev çıxışında vurğuladı ki, dünya azərbaycanlıları artıq yalnız milli həmrəyliyin daşıyıcıları deyil, həm də qlobal proseslərə təsir göstərən güc mərkəzinə çevrilməlidirlər. Bu çağırış dünya azərbaycanlılarının yol xəritəsində strateji istiqamət kimi qəbul olundu.
Yol xəritəsinin əsas istiqamətlərindən biri informasiya və kommunikasiya imkanlarının genişləndirilməsidir. Müasir dünyada informasiya güc mənbəyidir və diaspora bu sahədə daha peşəkar və sistemli fəaliyyət göstərməlidir. Digər mühüm istiqamət gənclərin diaspor fəaliyyətinə cəlb olunmasıdır. Gənc nəsil milli kimliyi qorumaqla yanaşı, müasir çağırışlara uyğun düşüncə tərzi ilə qlobal mühitdə daha effektiv fəaliyyət göstərə bilər.
Bununla yanaşı, dünya azərbaycanlılarının yol xəritəsi iqtisadi, mədəni və humanitar əlaqələrin genişləndirilməsini də nəzərdə tutur. Azərbaycan brendinin formalaşdırılması, milli mədəniyyətin təşviqi və dövlətin sülh və əməkdaşlıq təşəbbüslərinin dəstəklənməsi bu strategiyanın mühüm tərkib hissələridir.
Nəticə etibarilə, milli birlikdən qlobal gücə gedən yol uzunmüddətli və ardıcıl fəaliyyət tələb edir. Dünya Azərbaycanlılarının Qurultayları vasitəsilə formalaşdırılmış yol xəritəsi bu prosesi sistemləşdirir və gələcək nəsillər üçün aydın istiqamət müəyyənləşdirir. Bu yol xəritəsinin uğurla reallaşdırılması dünya azərbaycanlılarını müasir beynəlxalq münasibətlər sistemində təsirli və məsuliyyətli aktora çevirəcəkdir.
Yaşar Məmmədov,
YAP Neftçilər prospekti 153 ( “Kapitalbank” ASC) üzzrə ərazi partiya təşkilatının sədri,“Kapitalbank” ASCin İdarə Heyəti sədrinin müavini
