Kəlbəcər – Azərbaycanın qərb sərhədində yerləşən bu bənzərsiz diyar, təbiətinin gözəlliyi ilə məşhurdur. Böyük dağların, çayların və meşələrin arasında yerləşən bu rayon, həm də Azərbaycan tarixinin çox vacib bir hissəsidir. Lakin, uzun illər ərzində bu gözəl torpaqlar işğal altında qaldığı üçün, əhali və infrastruktur ciddi şəkildə zərər görmüşdü. İndi isə Kəlbəcərin azad olunmasından sonra, bu torpaqların yenidən qurulması, həyatın bərpası və təbii zənginliklərinin qorunması üçün müstəsna bir addım atılır. Bu yazıda Kəlbəcərdə infrastrukturun yenidən qurulması və Toğanalı-Kəlbəcər-İstisu avtomobil yolunun tikintisinin əhəmiyyəti barədə geniş danışılacaq.
Kəlbəcər Azərbaycanın ən gözəl bölgələrindən biri hesab olunur. Dağlar, vadilər, təmiz çaylar və sərvətləri ilə bu ərazi, həm yerli əhali, həm də turistlər üçün cəlbedicidir. Lakin təbiətinin bu möhtəşəmliyinə baxmayaraq, Kəlbəcər bir vaxtlar tərk edilmiş, əhali məcburən başqa yerlərə köçmək zorunda qalmışdı. 1993-cü ildən 2020-ci ilə qədər Ermənistanın işğalında olan bu torpaqlar, müxtəlif infrastrukturların dağıdılması ilə nəticələnmişdi. Kəlbəcər rayonu ilə bağlı ən böyük problem, bu bölgəyə keçidlərin çətin olması və həyat şəraitinin ağır olması idi.
Lakin 2020-ci ilin noyabr ayında Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin işğaldan azad etməsi ilə Kəlbəcər yenidən doğma torpaqlara qovuşdu. Vətənin bu gözəl guşəsinə geri dönmək, sadəcə bir coğrafi bərpa deyil, həm də sosial və iqtisadi bir yenilənmə prosesinin başlanğıcıdır. Kəlbəcər əhalisinin yenidən öz yurdlarına dönməsi, bu bölgənin inkişafı və modernləşdirilməsi məqsədini daşıyan böyük layihələrə ehtiyac duyurdu. Bu layihələrin başında isə şübhəsiz ki, infrastrukturun yenidən qurulması dayanır. İlk addımlar, elektrik, su və qaz təchizatının bərpasına yönəldi. Kəlbəcərin dağlıq və çətin relyefini nəzərə alaraq, burada görüləcək işlər çoxsaylı və mürəkkəb idi. Əhalinin geri qayıtması üçün önəmli olan kommunikasiya xətləri və dağ yolları da təmir edilməli idi. Lakin bu infrastruktur işlərinin ən əhəmiyyətlisi, bölgənin nəqliyyat əlaqələrinin təkmilləşdirilməsidir.
Azərbaycan hökuməti bu istiqamətdə böyük bir addım ataraq, Toğanalı-Kəlbəcər-İstisu avtomobil yolunun tikintisinə başlamaq qərarına gəldi. Bu yolun tikintisi yalnız əhalinin həyatını asanlaşdırmaqla qalmayacaq, həm də Kəlbəcərin turizm və iqtisadi inkişafını dəstəkləyəcəkdir. Toğanalı-Kəlbəcər-İstisu yolu, Kəlbəcərin ən vacib nəqliyyat infrastruktur layihələrindən biridir. Bu yol, Kəlbəcər rayonunun mərkəzini, ətraf kəndləri və xüsusən də İstisu istirahət zonasını birləşdirəcək. İstisu, Azərbaycanın müalicəvi su mənbələrindən biri olaraq, həm yerli əhali, həm də xarici turistlər üçün maraqlı bir yerdir. Yolun tikilməsi, bir tərəfdən turizm sektorunun inkişafına təkan verəcək, digər tərəfdən isə kənd təsərrüfatı və əkinçilik sahələrindəki istehsal və daşınma işlərini asanlaşdıracaqdır. Bu yol sayəsində Kəlbəcərin gözəl təbiəti ilə tanış olmaq istəyən turistlər daha rahat və sürətli şəkildə bölgəyə gələ biləcəklər. Həmçinin, Kəlbəcərin kənd təsərrüfatı məhsulları, tərtəmiz dağ çayları və təbii resursları daha geniş bazarlara çıxarılacaqdır.
Bölgənin dağlıq relyefi nəzərə alındıqda, yolun tikintisi mürəkkəb mühəndislik işlərini tələb edir. Yolun inşası zamanı bir neçə tunel, körpü və geniş yol kənarları tikiləcəkdir. Bu işlərin icrası, həm də müasir infrastruktur texnologiyalarının tətbiqini tələb edir. İnşaat işləri yüksək keyfiyyətlə aparılır və bu yolun tamamlanması ilə Kəlbəcər regionunun inkişafına mühüm töhfə veriləcəkdir. Kəlbəcər, zəngin təbii sərvətlərə və unikal ekosistemə sahib bir ərazidir. Bu baxımdan, infrastruktur layihələrinin həyata keçirilməsi zamanı ekoloji məsələlərə xüsusi diqqət yetirilir.
Yolun tikintisi və digər infrastruktur işləri, təbiətin qorunması prinsipləri əsasında həyata keçirilir. Kəlbəcərin dağlıq ərazilərindəki yaşıllıq zonalarının məhv edilməməsi və su hövzələrinin çirklənməməsi üçün ciddi tədbirlər görülür. Kəlbəcər rayonu, sadəcə müasir infrastrukturla deyil, həm də təbii zənginliklərlə qorunmalı və gələcək nəsillərə miras qalmalıdır. İstisu, bu baxımdan xüsusilə əhəmiyyətlidir, çünki onun müalicəvi suları həm yerli əhali, həm də turistlər üçün böyük maraq doğurur. Bu səbəbdən, Kəlbəcər ərazisində həyata keçirilən hər bir layihə, ətraf mühitin qorunmasına diqqət yetirərək həyata keçirilir.
Kəlbəcərin yenidən qurulması yalnız maddi və infrastruktur bərpası ilə bağlı deyil, həm də ruhani və sosial bir yenidən doğuşdur. Bu region, uzun illər boyu düşmən işğalının acılarını yaşasa da, indi daha güclü, daha müasir və daha parlaq bir gələcəyə doğru irəliləyir. Toğanalı-Kəlbəcər-İstisu avtomobil yolu və digər infrastruktur layihələri, bu bölgənin inkişafını sürətləndirəcək və Kəlbəcəri Azərbaycanın iqtisadi və mədəni mərkəzlərindən birinə çevirəcəkdir.
Kərimli Məlahət,
Xəzər rayonu, H.Z.Tağıyev adına 123 nömrəli tam orta məktəbin müəllimi
