Ümummilli Lider Heydər Əliyevin Azərbaycanın milli maraqlarının qorunması istiqamətində fəaliyyəti yalnız mərkəzi hakimiyyət orqanları ilə məhdudlaşmamış, eyni zamanda bölgələrdə, xüsusilə Qarabağda milli ruhun yüksəldilməsinə və tarixi-mədəni irsin qorunmasına yönəlmişdir. 1969-1982-ci illərdə Heydər Əliyevin rəhbərliyi dövründə Qarabağ bölgəsi həm sosial-iqtisadi, həm də mədəni baxımdan inkişaf etdirilmişdir.
Ümummilli Lider respublikaya rəhbərlik etdiyi dövrlərdə Qarabağa xüsusi diqqət yetirmiş, erməni iddialarının qarşısını qətiyyətlə almışdır. Hələ DTK sədri olduğu illərdə o, bölgədə milli təhlükəsizlik məsələlərini ciddi şəkildə nəzarətdə saxlamış, Azərbaycan xalqının hüquqlarını qorumaq üçün çevik və məqsədyönlü tədbirlər görmüşdür. 1967-ci ildə Xankəndidə yayılan millətçi vərəqələr və digər təxribatların qarşısı Heydər Əliyevin şəxsən rəhbərliyi ilə alınmışdır. Bu hadisələr onun Azərbaycan tarixinin və coğrafiyasının dərindən bilinməsi, milli maraqların hər zaman prioritet tutulması ilə bağlı olduğunu göstərir.
1969-cu il iyulun 14-də Azərbaycan SSR rəhbəri seçildikdən sonra Heydər Əliyev Qarabağda sosial-iqtisadi inkişafı sürətləndirmişdir. Şuşa şəhərinin abadlaşdırılması, məcburi köçkünlər üçün iş yerlərinin yaradılması, ali məktəbin Azərbaycan bölməsinin açılması bölgədə milli-mədəni inkişafın təmin olunmasına xidmət etmişdir. Şuşa, M.P.Vaqif və Xurşidbanu Natəvanın abidələri, eləcə də digər mədəni-memarlıq sahələri Heydər Əliyevin bilavasitə təşəbbüsü ilə bərpa edilmişdir. Bu addımlar, həmçinin, Qarabağda Azərbaycan mədəniyyətinin və tarixinin qorunmasını təmin etmişdir.
Heydər Əliyev həmçinin dini dəyərlərə hörmət göstərmiş, yerli əhaliyə milli və dini ənənələrə sahib çıxmağın vacibliyini vurğulamışdır. Şuşa məscidinə səfəri onun həm şəxsi dini bağlılığının, həm də Azərbaycanın milli-mənəvi dəyərlərinə verdiyi önəmin göstəricisi olmuşdur.
Ümummilli Liderin təşəbbüsü ilə Şuşada və Laçında tarix-diyarşünaslıq muzeyləri yaradılmış, şəhərdə yeni məktəb və mədəniyyət müəssisələri tikilmişdir. Həmin dövrdə Şuşa şəhəri ümumittifaq səviyyəli kurort şəhərinə çevrilmiş, bölgəyə Azərbaycanın müxtəlif bölgələrindən turistlərin, ziyalıların və elm xadimlərinin səfəri təmin edilmişdir.
1993-cü ildən Heydər Əliyevin ikinci dəfə hakimiyyətə qayıdışı ilə Azərbaycanın beynəlxalq mövqeyi güclənmiş, erməni işğalçı siyasətinə qarşı qəti addımlar atılmışdır. 1994-cü ildə Xocalı soyqırımına siyasi-hüquqi qiymət verilməsi, 1997-ci ildə azərbaycanlıların Ermənistan SSR-də deportasiyasına dair Fərmanların imzalanması Heydər Əliyevin milli tarixə verdiyi önəmin bariz nümunəsidir. Bu qərarlar, eyni zamanda, Azərbaycan dövlətçiliyinin qorunması və gələcək nəsillər üçün tarixi ədalətin təmin olunması baxımından əhəmiyyətlidir.
İkinci Qarabağ müharibəsi zamanı Azərbaycan Ordusunun uğurlu əməliyyatları, xüsusilə Şuşa şəhərinin azad edilməsi, Heydər Əliyevin dövlətçilik prinsiplərinin və strateji düşüncəsinin nəticəsi olmuşdur. Ümummilli Liderin qoyduğu siyasi və hərbi strategiya Prezident İlham Əliyev tərəfindən uğurla davam etdirilmiş, nəticədə Azərbaycan əzəli torpaqlarını işğaldan azad etmişdir.
Beləliklə, Heydər Əliyevin fəaliyyəti yalnız dövlətçilik sahəsində deyil, həm də Qarabağda milli ruhun qorunması, mədəni və tarixi irsin bərpası baxımından əvəzsiz olmuşdur. Onun qayğısı və təşəbbüsləri bölgədə Azərbaycanın milli kimliyinin qorunmasına xidmət etmişdir.
Azər Əhmədov,
Respublika Pediatriya Mərkəzinin direktoru
