Azərbaycanın enerji sektoru uzun illərdir ki, ölkənin həm iqtisadi inkişafının, həm də xarici siyasətinin təməl dayağıdır. Xüsusilə 2000-ci illərdən sonra həyata keçirilən neft və qaz layihələri Azərbaycanın beynəlxalq arenada strateji əhəmiyyətini artırıb. Prezident İlham Əliyevin çıxışlarında və müsahibələrində də dəfələrlə vurğulandığı kimi, energetika yalnız iqtisadi resurs deyil, həm də diplomatiya alətidir.
Energetika diplomatiyası anlayışı geniş mənada Azərbaycan üçün həm regional, həm qlobal təhlükəsizlik və əməkdaşlıq kontekstində strateji vasitədir. Ölkə Xəzər dənizi regionunda böyük enerji ehtiyatlarına malikdir və bu ehtiyatlar yalnız iqtisadi gəlir gətirmir, eyni zamanda Azərbaycanı enerji təchizat zəncirində mühüm oyunçuya çevirir. Dövlət bu potensialı yalnız kommersiya məqsədilə deyil, həm də regional sülh və sabitliyin təminatı üçün istifadə edir.
Azərbaycanın neft-qaz layihələrində xarici tərəfdaşlarla əməkdaşlığı xüsusilə diqqət çəkir. “Əsrin müqaviləsi” ilə başlayan enerji diplomatiyası, daha sonra Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft kəməri, Bakı-Tbilisi-Ərzurum qaz kəməri kimi iri layihələrlə genişlənib. Bu layihələr ölkəni regional enerji mərkəzinə çevirərək, həm iqtisadi, həm də geosiyasi mövqeyini gücləndirib. Prezident İlham Əliyev dəfələrlə bildirib ki, Azərbaycanın məqsədi enerji resurslarını qarşılıqlı faydalı əməkdaşlıq üçün təmin etməkdir.
Energetika diplomatiyası yalnız neft və qazın ixracı ilə məhdudlaşmır. Azərbaycanın enerji siyasəti uzunmüddətli və davamlı enerji təhlükəsizliyi anlayışına əsaslanır. Bu, ölkənin strateji mövqeyini daha da möhkəmləndirir. Prezidentin çıxışlarında da qeyd olunur ki, Azərbaycanın enerji diplomatiyası həm iqtisadi, həm siyasi, həm də humanitar aspektləri əhatə edir.
Son illərdə Azərbaycan alternativ enerji sahələrinə də ciddi investisiyalar edir. Günəş və külək enerjisi layihələri, bərpa olunan enerji potensialının artırılması, ölkənin enerji balansını diversifikasiya etməklə həm daxili istehsalı gücləndirir, həm də qlobal enerji təhlükəsizliyinə töhfə verir. Bu, həm də Azərbaycanın qlobal ekoloji gündəmə inteqrasiyasını göstərir. Dövlətin bu istiqamətdə atdığı addımlar beynəlxalq tərəfdaşlıq üçün əlavə stimul yaradır.
Energetika diplomatiyasının digər mühüm istiqaməti regional əməkdaşlıqdır. Azərbaycanın enerji resursları qonşu ölkələrlə münasibətlərdə strateji vasitə kimi istifadə olunur. Məsələn, Türkiyə ilə enerji əməkdaşlığı yalnız iqtisadi layihə deyil, həm də regional təhlükəsizliyin və inteqrasiyanın təməlini qoyur. Eyni zamanda, Cənubi Qafqaz regionunda digər qonşu ölkələrlə enerji layihələri vasitəsilə sabitlik və qarşılıqlı asılılıq prinsipləri gücləndirilir.
Azərbaycanın enerji diplomatiyası beynəlxalq təşkilatlar çərçivəsində də aktivdir. Dövlət Beynəlxalq Enerji Agentliyi, Dünya Bankı, Avropa Yenidənqurma və İnkişaf Bankı kimi qurumlarla əməkdaşlıq edir. Bu əməkdaşlıq vasitəsilə ölkə həm texniki, həm iqtisadi, həm də siyasi resurslarını effektiv şəkildə istifadə edir. Prezident İlham Əliyev dəfələrlə vurğulayıb ki, Azərbaycan beynəlxalq enerji bazarlarında etibarlı tərəfdaşdır və enerji siyasətini qarşılıqlı faydalı əməkdaşlıq üçün aparır.
Energetika diplomatiyasının ən vacib tərəflərindən biri də kommunikasiya və imic məsələsidir. Azərbaycan enerji potensialını beynəlxalq ictimaiyyətə düzgün təqdim etməklə, həm ölkənin nüfuzunu artırır, həm də xarici investorlar üçün şəffaf və etibarlı mühit yaradır. Dövlət bu məqsədlə mütəmadi olaraq beynəlxalq forumlarda iştirak edir, enerji sahəsindəki nailiyyətlərini dünya ictimaiyyətinə çatdırır.
Post-neft dövrünə keçid və enerji diplomatiyası arasında sıx əlaqə vardır. Azərbaycan yalnız neft və qazdan asılı qalmadan iqtisadi diversifikasiya həyata keçirir və bərpa olunan enerji sahəsini inkişaf etdirir. Bu, ölkənin uzunmüddətli strateji maraqlarına xidmət edir və enerji diplomatiyasını daha da gücləndirir. Prezident İlham Əliyevin vurğuladığı kimi, enerji yalnız qaz və neft deyil, həm də diplomatik nüfuz və qlobal etibar vasitəsidir.
Nəticə olaraq, Azərbaycan enerji diplomatiyası ölkənin həm iqtisadi, həm siyasi, həm də geosiyasi mövqeyini gücləndirən strateji vasitədir. Dövlətin uzunmüddətli strategiyası yalnız enerji resurslarını idarə etmək deyil, həm də regional və qlobal səviyyədə etibarlı, güclü və nüfuzlu oyunçu olmaqdır. Prezident İlham Əliyevin andiçmə nitqində və digər çıxışlarında bu yanaşma açıq şəkildə ifadə olunur və Azərbaycanı qlobal enerji siyasətində aparıcı mövqeyə çıxarır. Energetika diplomatiyası, əslində, Azərbaycanın güclü dövlətçilik ənənəsinin və strateji düşüncəsinin bariz nümunəsidir.
Elman Məmmədov,
Ərazi Partiya təşkilatıının sədr müavini, RTTTYM PHŞ-da Texniki Dəstək bölmə müdiri
