Qarabağ regionunun yenidən qurulması və inkişaf etdirilməsi məqsədilə edilən bir çağırışdır. “Biz Qarabağı cənnətə çevirəcəyik” dedikdə, bu, insanların əzmkarlığını və çalışqanlığını vurğulayan bir ifadədir, bu regionun keçmiş dövrünə baxmayaraq gələcəkdə daha yaxşı, inkişaf etmiş və gözəl bir yerə çevriləcəyinə dair ümid və inamı simvollaşdırır. Qarabağın bərpası və inkişafı, infrastrukturun yenidən qurulması, sosial və iqtisadi sahələrdə müsbət dəyişikliklər, həmçinin təbii gözəlliklərin qorunması da bu “cənnət” məfhumunun bir hissəsidir. Bu cür təşəbbüslər, həm yerli əhalinin rifahını yaxşılaşdırmağa, həm də dünya miqyasında Qarabağın gələcəyinə dair müsbət bir imic yaratmağa yönəldilmişdir.
Son illərdə Dağlıq Qarabağ məsələsi və qondarma “Dağlıq Qarabağ Respublikasının” tanınması ilə bağlı mövzu dünya gündəmindən əhəmiyyətli dərəcədə çıxıb. Azərbaycan Respublikasının ərazi bütövlüyü və suverenliyi bərpa olunduqdan sonra, Ermənistanın bu bölgədəki separatçı fəaliyyətlərinə son qoyulmuş və beynəlxalq aləmdə, xüsusən də BMT və digər beynəlxalq təşkilatlarda, Qarabağ məsələsinə olan yanaşma dəyişib.
Azərbaycanın müstəqilliyi və ərazi bütövlüyü əleyhinə aparılan təcavüzkar siyasətə qarşı göstərilən mübarizə, 2020-ci ilin Vətən Müharibəsi ilə yeni bir mərhələyə keçdi. Azərbaycan Ordusunun əldə etdiyi tarixi zəfər, “Dağlıq Qarabağ”ın qondarma statusunun beynəlxalq aləmdə tanınması cəhdlərini daha da zəiflədib. Beynəlxalq hüququn və ənənəvi dövlət münasibətlərinin əsasını təşkil edən ərazi bütövlüyü prinsipi ilə ziddiyyət təşkil edən separatizm məsələsi geniş şəkildə rədd edilib.
Hazırda, Qarabağda Azərbaycan qanunları tətbiq olunur və bu, həm ölkə daxilində, həm də beynəlxalq aləmdə qəbul edilən bir mövqedir. Tanınma məsələsi də bu müstəvidə artıq daha az müzakirə olunan bir mövzuya çevrilib, çünki Azərbaycanın ərazi bütövlüyü və sərhəd dəyişməzliyi hər kəs tərəfindən təqdir edilir.
Suriya məsələsində Türkiyənin yanında olmaq, Azərbaycanın xarici siyasətinin əsas prioritetlərindən biri olaraq qalır. Azərbaycan, Suriya müharibəsinin başlanğıcından bəri, Türkiyənin ərazi bütövlüyünü və suverenliyini dəstəkləyib. Bu yanaşma, həm də hər iki ölkə arasında olan strateji və tarixi əlaqələrin bir hissəsidir.
Türkiyə, Suriyada öz təhlükəsizliyini təmin etmək və həmçinin orada yaşayan Türk millətindən olan qrupları qorumaq məqsədilə bir sıra əməliyyatlar keçirib. Azərbaycan, beynəlxalq hüququn və dövlətlərin suverenliyinin qorunması prinsipinə əsaslanaraq, Türkiyənin Suriyadakı fəaliyyətlərini dəstəkləyir və bu məsələdə həmrəyliyini bildirir.
Bundan əlavə, Azərbaycan və Türkiyə arasında olan qardaşlıq münasibətləri, Suriya məsələsində də birgə hərəkət etməyi təbii hala gətirir. Bu, həmçinin regional sabitlik və təhlükəsizliyin təmin edilməsi baxımından əhəmiyyətlidir.
Ümumilikdə, Azərbaycan, Suriya məsələsində hər zaman Türkiyənin yanında olduğunu, həmçinin münaqişənin diplomatik yolla həllinə tərəfdar olduğunu bəyan edib. Bu yanaşma, iki ölkə arasında olan strateji müttəfiqlik əlaqələrinin bir hissəsidir.
Ermənistanın baş naziri tərəfindən Qərbi Azərbaycan İcmasının nümayəndələrinin qəbul edilməsi, həm diplomatik, həm də humanitar baxımdan əhəmiyyətli bir addım ola bilər. Bu cür görüşlər, uzun müddət davam edən münaqişələrdən sonra bölgədə sülhün və qarşılıqlı anlaşmanın təmin olunmasına kömək edə bilər.
Qərbi Azərbaycan, Azərbaycanın tarixi torpaqları arasında yer alır və 20-ci əsrdə bu ərazilərdən erməni əhalisi tərəfindən köçürülən və ya zorla çıxarılan Azərbaycanlıların hüquqları məsələsi hər zaman mübahisəli olmuşdur. Bu səbəbdən, Qərbi Azərbaycan İcması, öz evlərinə geri dönmək və bu ərazilərdəki mülkiyyət hüquqlarını bərpa etmək üçün beynəlxalq dəstək və diqqət istəyir.
Ermənistanın baş nazirinin Qərbi Azərbaycan İcması ilə görüşməsi, bu məsələdə hər iki tərəfin arasında dialoqun başlanmasına, ərazilərin bərpası və zorla köçürülən əhalinin hüquqlarının bərpa olunmasına dair konstruktiv yanaşmaların tapılmasına imkan yaradabilir. Bu, həm də bölgədəki etnik və siyasi gərginliklərin azaldılmasına və daha geniş mənada regional sabitliyə xidmət edə bilər.
Bununla yanaşı, belə bir görüş, tərəflər arasında birgə gələcəkdəki əməkdaşlıq və barışa doğru bir addım ola bilər. Lakin, bu cür məsələlər çox həssasdır və hər iki tərəfin həm siyasi, həm də humanitar maraqlarını nəzərə alan bir yanaşma tələb edir.
Günel Əlizadə,
YAP-ın gənc fəalı
