Martın 11-də Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin Şimali Makedoniya Respublikasının Prezidenti Qordana Silyanovska-Davkova ilə geniş tərkibdə görüşü olub. Görüş zamanı Azərbaycan və Şimali Makedoniya Respublikası arasında ikitərəfli münasibətlər müzakirə edilmişdir. Qeyd olunub ki, iki ölkə arasında siyasi, iqtisadi, mədəni və təhlükəsizlik sahələri yüksələn xətlə inkişaf etməkdədir.
Azərbaycan və Şimali Makedoniya arasında diplomatik münasibətlər 1992-ci ildə qurulub. İki ölkə arasında siyasi əlaqələr, qarşılıqlı hörmət və anlayışa əsaslanır. Hər iki ölkə bir-birinin suverenliyini və ərazi bütövlüyünü dəstəkləyir. Eyni zamanda beynəlxalq təşkilatlarda, xüsusilə BMT, Avropa Şurası və digər beynəlxalq qurumlarda, əməkdaşlıq edir. Azərbaycan, enerjinin və təbii sərvətlərin ixracında güclü bir ölkə olmaqla yanaşı, Şimali Makedoniya ilə iqtisadi əlaqələrini genişləndirmək üçün potensiala malikdir. Hər iki ölkə arasında ticarət dövriyyəsinin artırılması, xüsusən kənd təsərrüfatı, infrastruktur, turizm və digər sahələrdə əməkdaşlıq imkanları mövcuddur. Şimali Makedoniya isə, öz istehsal imkanları ilə Azərbaycanın bazarına daxil olmaq və iqtisadi əlaqələr qurmaq istəyir. İki ölkə arasında sərmayə qoyuluşu və investisiyalar sahəsində də əməkdaşlıq potensialı mövcuddur.
Bildiyimiz kimi Avropanın Azərbaycanın təbii qazına ehtiyacı çoxdur və bu ehtiyac getdikcə artır. Azərbaycanın qaz ehtiyatları və onun Avropaya təchizatı bir neçə mühüm amil ilə əlaqədardır. Belə ki, Avropa ölkələri enerji təchizatının müxtəlifliyini artırmağa və asılılıqlarını azalrmağa çalışırlar. Xüsusilə, Rusiya ilə əlaqəli enerji tədarükünün qeyri-sabitliyi (Rusiyanın Ukraynadakı müharibəsi və sanksiyalar səbəbindən) Avropanı digər enerji mənbələrinə yönləndirdi. Azərbaycan, Cənubi Qafqaz regionunda yerləşən bir ölkə olaraq, Avropa üçün əhəmiyyətli bir qaz təchizatçısıdır. Azərbaycan, özünün böyük təbii qaz ehtiyatları ilə Avropaya qaz ixracını artırmaq üçün Cənubi Qaz Dəhlizi layihəsini həyata keçirir. Bu layihə, Azərbaycan qazını birbaşa Avropaya çatdıran boru xətti sistemini əhatə edir. 2020-ci ildə tamamlanan Trans-Anadolu Qaz Boru Kəməri (TANAP) və Trans-Adriatik Boru Kəməri (TAP) bu dəhlizin əsas hissələrini təşkil edir və artıq Azərbaycan qazı Yunanıstan, Albaniya və İtaliya kimi Avropa ölkələrinə nəql olunur. Həmçinin, Azərbaycan, “Şahdəniz” yatağından əldə etdiyi təbii qazı Avropaya ixrac etməyi planlaşdırır. 2020-ci ildən etibarən Avropaya qaz ixracı davamlı olaraq artmaqdadır. 2023-cü ilin sonlarına doğru, Azərbaycanın Avropaya ixrac etdiyi qazın həcmi daha da artacaq, çünki Avropa ölkələri qaz ehtiyatlarını şaxələndirmək və enerji asılılığını azaltmaq istəyirlər.
Azərbaycan, dünyada qaz ehtiyatlarına görə önəmli bir ölkədir. “Şahdəniz” qaz yatağı, Azərbaycan üçün əsas qaz istehsalı mənbəyidir və bu yataqdan çıxarılan qazın böyük hissəsi Avropa bazarlarına yönəldilir. Şahdəniz yatağının potensialı, Avropanın enerji ehtiyaclarını qarşılamağa kömək edəcək qədər böyükdür. Avropa, qlobal istiləşmə ilə mübarizə və karbon emissiyalarını azaltmaq məqsədilə bərpa olunan enerji mənbələrinə doğru irəliləyir. Lakin bərpa olunan enerji hələ də tam olaraq sabit və davamlı enerji təchizatı təmin etmədiyi üçün təbii qaz kimi “keçid enerjisi” mühüm rol oynamağa davam edir. Azərbaycan, nisbətən daha təmiz olan qaz təchizatı ilə Avropanın enerji tələblərinə cavab verə bilər.
Avropanın Azərbaycanın qazına ehtiyacı, enerji təhlükəsizliyinin artırılması və qaz ehtiyatlarının şaxələndirilməsi məqsədilə mövcuddur. Bu əlaqə, həmçinin Azərbaycanın enerji ixracını artırmaq və regional enerji bazarlarında mövqeyini gücləndirmək üçün əhəmiyyətli bir fürsət təqdim edir. Avropa və Azərbaycan arasında qaz təchizatı əməkdaşlığının gələcəkdə daha da inkişaf etməsi gözlənilir.
Məlikova İlhamə,
Xəzər rayonu, 92 №-li tam orta məktəbin müəllimi
