Son illərdə qlobal enerji bazarlarında baş verən dəyişikliklər və enerji təhlükəsizliyi məsələlərinin artan önəmi, Avropanın enerji mənbələrinə olan tələbatını artırmışdır. Azərbaycan, öz zəngin enerji resursları ilə Avropa üçün mühüm strateji tərəfdaşa çevrilmişdir. Xüsusilə, Azərbaycan qazı Avropa üçün həm iqtisadi, həm də siyasi baxımdan önəmli bir mənbə olmuşdur. Avropanın enerji təhlükəsizliyi, son illərdə Rusiya ilə münasibətlərin gərginləşməsi və geosiyasi risklərin artması ilə daha da önəmli hala gəldi. Avropa İttifaqı, enerji müstəqilliyini təmin etmək və xarici asılılığını azaltmaq üçün alternativ enerji mənbələri axtarır. Bu məqsədlə, Azərbaycanın təbii qazı, xüsusilə Şahdəniz yatağından çıxarılan qaz, Aİ-nin enerji strateqiyasına uyğun bir alternativ olaraq önə çıxır.
Azərbaycan qazı, həmçinin Aİ-nin karbon emissiyalarını azaltmağa yönəlmiş ekoloji hədəflərini dəstəkləyir. Azərbaycanın Avropaya qaz ixracı, əsasən Cənub Qaz Dəhlizi vasitəsilə həyata keçirilir. Bu dəhliz, Azərbaycan qazını Şərqi Aralıq dənizindən, Gürcüstan və Türkiyə üzərindən Avropaya daşıyan bir infrastruktur layihəsidir. 2020-ci ildə açılışı edilən TANAP və TAP kəmərləri vasitəsilə Azərbaycan qazı artıq Avropa bazarına nəql edilməkdədir. Bu dəhliz, xüsusilə Avropanın enerji təhlükəsizliyinin təmin edilməsində mühüm bir rol oynayır. Avropa, qaz təchizatını diversifikasiya etməyi və Rusiyaya olan asılılığını azaltmağı planlaşdırır. Azərbaycan, həm təbii qazın keyfiyyəti, həm də mövcud infrastrukturun inkişafı ilə Avropa üçün uzunmüddətli bir qaz təchizatçısı olaraq ön plana çıxır. Azərbaycan qazının Avropaya nəqlinin artması, xüsusən də Şahdəniz 2 layihəsinin tam gücü ilə fəaliyyət göstərməsi ilə daha da güclənəcəkdir. Bu, Avropanın enerji ehtiyaclarını qarşılamağa kömək edəcək və əlavə olaraq, Azərbaycanın enerji sektorunun gələcək inkişafına təkan verəcəkdir.
Azərbaycan qazı, yalnız enerji sahəsində deyil, həm də Avropa ilə Azərbaycanın iqtisadi əlaqələrinin gücləndirilməsi baxımından da əhəmiyyətlidir. Avropa İttifaqı, Azərbaycanın enerji sektoruna investisiya qoyaraq, həm özünün enerji təminatını artırır, həm də Azərbaycanda yeni iş yerlərinin açılmasına və iqtisadi inkişafın sürətləndirilməsinə kömək edir. Avropa, eyni zamanda, Azərbaycanın enerji resurslarının inkişafına dəstək verərək, bu ölkə ilə mövcud iqtisadi əlaqələrini daha da dərinləşdirir.
Avropa, enerji keçidini sürətləndirərək, bərpa olunan enerji mənbələrinin payını artırmağa çalışsa da, hələ də təbii qaz kimi köməkçi enerji mənbələrinə böyük ehtiyac duyur. Azərbaycandan gələn qaz, bu keçiddə Avropanın qarşılaşdığı enerji təchizatına dair boşluqları doldurmaq üçün vacibdir. Eyni zamanda, qlobal enerji bazarlarında baş verən dəyişikliklər və Avropanın Rusiyadan qaz alımını azaltma siyasəti, Azərbaycanın Avropaya qaz ixracını daha da artıracaqdır.
Avropa, Azərbaycan qazına olan ehtiyacını artıraraq, həm enerji təhlükəsizliyini təmin etməyə, həm də iqtisadi və siyasi əlaqələrini daha da möhkəmləndirməyə çalışır. Azərbaycanın bu kontekstdəki rolu, regionda enerji müstəqilliyinin əldə olunmasında və qlobal enerji bazarında təsirli bir aktor olmasında böyük əhəmiyyət daşıyır. Avropa ilə Azərbaycan arasında inkişaf edən enerji əməkdaşlığı, gələcəkdə bu iki tərəf arasında daha sıx əlaqələrin qurulmasına və dünyanın enerji xəritəsində daha güclü bir mövqe əldə edilməsinə səbəb ola bilər.
Mətanət Cəfərova,
YAP-nin fəalı
