Hər il 31 mart tarixində Azərbaycan xalqı öz tarixinin ən faciəli səhifələrindən birini—Azərbaycanlıların Soyqırımı Gününü anır. Bu gün, 1918-ci ilin mart-aprel aylarında bolşevik-daşnak qüvvələri tərəfindən Bakıda və Azərbaycanın müxtəlif bölgələrində dinc əhaliyə qarşı törədilmiş kütləvi qırğınların xatirəsinə həsr olunub.
1917-ci ildə Rusiyada baş verən Fevral və Oktyabr inqilablarından sonra Cənubi Qafqazda siyasi vəziyyət qeyri-sabit idi. Çar imperiyasının süqutundan istifadə edən erməni millətçi qüvvələri “Böyük Ermənistan” yaratmaq məqsədilə azərbaycanlılara qarşı etnik təmizləmə siyasəti həyata keçirməyə başladılar.
1918-ci ilin martında Bakı Sovetinin rəhbəri Stepan Şaumyanın komandanlığı altında fəaliyyət göstərən bolşeviklər və erməni daşnakları azərbaycanlılara qarşı genişmiqyaslı soyqırımı həyata keçirdilər. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin 1919 və 1920-ci illərdə yayımladığı rəsmi sənədlərdə qeyd olunur ki, yalnız mart-aprel aylarında Bakıda 12 mindən çox azərbaycanlı qətlə yetirilib. Şamaxı, Quba, Lənkəran, Qarabağ, Zəngəzur və digər bölgələrdə də minlərlə insan öldürülüb, kəndlər yandırılıb, mədəni və tarixi abidələr məhv edilib.
Bu faciənin miqyasını araşdırmaq üçün Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti 1918-ci ildə Fövqəladə Təhqiqat Komissiyası yaratdı. Komissiyanın topladığı sənədlər və şahid ifadələri soyqırımın miqyasını və qəddarlığını sübut edir. Lakin 1920-ci ildə Sovet hakimiyyətinin qurulması ilə bu araşdırmalar dayandırıldı və uzun illər soyqırımın tarixi təhrif olundu.
1998-ci ildə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Heydər Əliyev 31 mart tarixini Azərbaycanlıların Soyqırımı Günü kimi rəsmən elan etdi. O vaxtdan bəri bu gün hər il dövlət səviyyəsində anılır, soyqırımı ilə bağlı yeni araşdırmalar aparılır, beynəlxalq ictimaiyyətə həqiqətlər çatdırılır.
Azərbaycan dövləti və diaspor təşkilatları uzun illərdir ki, 1918-ci il hadisələrinin beynəlxalq səviyyədə tanınması üçün çalışır. Müxtəlif ölkələrdə soyqırımı qurbanlarının xatirəsinə abidələr ucaldılıb, konfranslar və sərgilər təşkil olunur. Quba Soyqırımı Memorial Kompleksi isə bu faciənin canlı şahididir.
31 Mart – Azərbaycanlıların Soyqırımı Günü yalnız tarixi bir anım günü deyil, həm də gələcək nəsillərə ibrət dərsi olmalıdır. Bu gün Azərbaycan xalqının milli yaddaşının bir hissəsidir və tarixdən ədalətli nəticələr çıxarmaq üçün mühüm bir mərhələdir.
Sevinc Qəhrəmanova,
YAP-ın gənc fəalı
