1918-ci ilin mart ayında Azərbaycan xalqına qarşı törədilmiş soyqırımı təkcə yerli deyil, eyni zamanda beynəlxalq səviyyədə də tarixi cinayət kimi tanınmalıdır. Dünya tarixində müxtəlif soyqırımı hadisələri beynəlxalq təşkilatlar tərəfindən rəsmi olaraq tanınmış və pislənmişdir. Lakin erməni silahlı dəstələrinin Azərbaycan əhalisinə qarşı törətdiyi qırğınlar hələ də lazımi səviyyədə beynəlxalq ictimaiyyət tərəfindən tanınmayıb. Bu hadisələrin dünya miqyasında qəbul edilməsi üçün ciddi diplomatik və hüquqi addımlar atılmalıdır.
Bu istiqamətdə Azərbaycan dövləti genişmiqyaslı fəaliyyət həyata keçirir. 1998-ci ildə Ümummilli Lider Heydər Əliyevin sərəncamı ilə 31 mart Azərbaycanlıların Soyqırımı Günü elan olundu və bu hadisələrin araşdırılması üçün rəsmi addımlar atıldı. Sonrakı illərdə isə müxtəlif beynəlxalq təşkilatlarda və tədbirlərdə Azərbaycan nümayəndələri mart hadisələrinin soyqırımı olduğunu dünyaya çatdırmağa çalışmışdır. Tarixi faktların beynəlxalq məhkəmələrdə təqdim edilməsi üçün hüquqi əsasların möhkəmləndirilməsi istiqamətində də işlər görülür.
Dünya ictimaiyyətinə bu faciənin həqiqi mahiyyətini çatdırmaq üçün media və diplomatiya sahəsində geniş işlər aparılmalıdır. Beynəlxalq təşkilatların, xüsusilə BMT, Avropa Parlamenti və İslam Əməkdaşlıq Təşkilatının bu məsələyə diqqət yetirməsi vacibdir. Çünki tarixi həqiqətlərin tanınması, gələcəkdə oxşar cinayətlərin qarşısının alınması baxımından mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Digər soyqırımı hadisələrində olduğu kimi, Azərbaycan xalqının da ədalət tələb etmək haqqı vardır.
Ermənistan tərəfi uzun illər boyu bu hadisələrin üstünü örtmək, həqiqətləri saxtalaşdırmaq və beynəlxalq ictimaiyyəti yanlış məlumatlandırmaq üçün müxtəlif yollarla təbliğat aparmışdır. Lakin Azərbaycan tərəfi real tarixi faktlara və sənədlərə əsaslanaraq mart soyqırımının hüquqi-siyasi tanınması üçün səylərini davam etdirir. Quba kütləvi məzarlığında aparılan araşdırmalar, arxiv sənədləri və şahid ifadələri bu faciənin miqyasını açıq şəkildə sübut edir.
Mart hadisələrinin beynəlxalq səviyyədə tanınması yalnız Azərbaycanın deyil, bütün insanlığın ədalət naminə üzərinə düşən borcudur. Çünki soyqırımları yalnız bir xalqın deyil, bəşəriyyətin faciəsidir. Bu səbəbdən Azərbaycan xalqı və dövləti tarixi həqiqətlərin dünyaya çatdırılması və mart hadisələrinin soyqırımı kimi qəbul edilməsi üçün mübarizəni davam etdirməlidir.
Günay Şahverdiyeva,
YAP Xəzər rayon təşkilatının fəalı
