Yeni əməkdaşlıq sahələrdən biri kibertəhlükəsizlik sahəsidir

2023 cü ilin mayın 30 – da Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin və İsrail dövlətinin Prezidenti İsxak Hersoqun geniş tərkibdə görüşü zamanı dövlətimizin başçısı öz çıxışında xüsusi vurğulamışdır ki, “… iki dövlət arasında böyük potensial mövcuddur, baxmayaraq ki, biz ayrı-ayrı istiqamətlər, ticarət, enerji, təhlükəsizlik sahələri üzrə artıq çoxlu işlər görmüşük. Lakin hələ çoxlu işlər görülməlidir”.

İsrail və Azərbaycan arasındakı münasibətlər dostluq və işbirliyinə söykənir. İki ölkə arasında diplomatik münasibətlər əsasında əməkdaşlıq müşahidə edilir.

Azərbaycan və İsrail arasındakı əməkdaşlığın əsaslarından biri iqtisadi sahədədir. İki ölkə arasında ticarət və sənaye sahələrində işbirliyi güclənir. Həm İsrail, həm də Azərbaycan iqtisadiyyatlarının inkişafına dair təcrübə və texnologiyaları paylaşmaq üçün fəaliyyət göstərir.

Ən böyük işbirliyi sahələrindən biri enerji sektorudur. Azərbaycan, İsrailə neft və qaz ixrac edən ölkələrdən biridir. İki ölkə arasında enerji layihələri, kabel layihələri və enerji ticarəti kimi sahələrdə işbirliyi olur.

Həmçinin, ikitərəfli turizm əlaqələri də güclənir. Azərbaycan və İsrail arasında turizm həyata keçirilməkdədir və bu, iki ölkə arasında insanların mədəniyyət və turizm imkanlarını paylaşmasına imkan verir.

Həm Azərbaycan, həm də İsrail regional məsələlərə, o cümlədən Orta Şərqdəki münaqişələrin həllində maraqlıdır və mövcud münasibətlər çərçivəsində siyasi dialoq aparmaqda və bu münaqişələrin həllində əməkdaşlıq etməkdədir.

İsrail və Azərbaycan əlaqələrində yeni əməkdaşlıq sahələrindən biri məhz kibertəhlükəsizlik sahəsidir Kibertəhlükəsizlik sahəsi son illərdə ciddi önəm qazanmış bir sahədir.

Kibertəhlükəsizlik informasiya sistemlərinin, kompüterlərin, şəbəkələrin və digər texnologiyaların təhlükəsizliyini təmin etmək , onları müdafiə etmək və hücumların, qanunsuz girişlərin, məxfilik pozuntularının qarşısını almaq üçün görülən tədbirlər və prosedurların daxil olduğu bir sıra texniki və qurumsal tədbirlər sistemidir.

Kibertəhlükəsizlik, şirkətlər, təşkilatlar və hətta dövlətlər üçün əhəmiyyətli bir məsələdir çünki texnologiya ilə əlaqəli risklər artıq dövrümüzə uyğun şəkildə artır. Kibertəhlükəsizlik mövzuları şifrələmə, sızma testi, ağ təhlükəsizliyi, məlumatların qorunması, zərərli proqramların təyin edilməsi və silinməsi, istifadəçi təyinatı və istifadəçi hüquqlarının idarə edilməsi, sosial mühit təhlükələri və daha bir çoxunu əhatə edir.

Bir kibertəhlükəsizlik eksperti olmaq üçün, geniş bir bilik və təcrübə sahibi olmaq lazımdır. Bu sahədə təhsil və sertifikat programları mövcuddur və insanları kibertəhlükəsizlik və şəbəkə təhlükəsizliyi sahəsində peşəkarlığa hazırlamaq üçün dövlətlər öz təcrübələrini təklif edirlər.

Kibertəhlükəsizlik sahəsi süni intellekt, bulud hesablama, internet və mobil cihazlar, bankçılıq və maliyyə, səhiyyə və daha bir çox sahədə çalışmağa imkan verir.

Kibertəhlükəsizlik sahəsi həm peşəkar, həm də sosioloji maraqlananlar üçün maraqlı bir sahədir. İnternetdəki təhlükəsizliyi qorumağa dair inkişaf etməkdə olan problemlər və hüquqi məsələlər, sosial, siyasi və etik məsələlər kibertəhlükəsizlik sahəsində araşdırma və çalışma fürsətləri yaradır.

Doğrudur ki, kibertəhlükəsizlik hər bir ölkənin milli təhlükəsizliyinin mühüm hissəsidir. İsrail və Azərbaycan kimi ölkələr bu sahədə birgə əməkdaşlığa başlamaq üçün ciddi potensiala malikdirlər. Kibertəhlükəsizlik, günümüzdə informasiya sistemlərinin və məlumatların qorunmasında əsaslı bir rol oynayır və bu sahədə fəal təmaslar və əməkdaşlıq, həm milli təhlükəsizlik, həm də iqtisadiyyatın inkişafı üçün əhəmiyyət daşıyır.

Gənc nəslin kibertəhlükəsizlik sahəsində təlim və tədris alması, özünü və ölkələrini kibertəhlükəsizlik təhlükələrindən qorumaq üçün əsaslı bir amildir. Bu, gənclərin bu sahədə peşəkarlıq inkişaf etdirərək təcrübə və bilikləri artırmaq, texnologiyaların inkişafına uyğun olaraq müharibəyə qarşı hazırlıq etmək və ölkələrindəki kibertəhlükəsizlik mövzularında fəal rol oynamaq imkanını verir.

Bu məqsədlərə nail olmaq üçün, gənc nəslərə texnologiya və kibertəhlükəsizlik təhsili verilməlidir. Bu, universitetlərdə kibertəhlükəsizlik proqramlarının təklif olunması, texnologiya mərkəzlərinin, laboratoriyaların və tədqiqat mərkəzlərinin yaradılması, təlim kurslarının təşkil olunması və kibertəhlükəsizlik üzrə sertifikat proqramlarının təşkil olunması ilə həyata keçirilə bilər.

İsrail və Azərbaycan arasında kibertəhlükəsizlik sahəsində daha da geniş əməkdaşlıq imkanları və təlim proqramları yaradılması, təcrübə və məlumat mübadiləsi, təhlükəsizlik texnologiyalarının tətbiqi və daha çoxunu əhatə edən işbirliyi bölgə və beynəlxalq səviyyədə təşviq edilməlidir.

Bəzi tədbirlər, seminarlar və təlimatlar vasitəsilə gənc nəslər kibertəhlükəsizlik sahəsində maraqlanmağa, bu sahədə təcrübə qazanmağa və texnologiya təhlükələrinə qarşı qoruyucu tədbirlərə nail olmağa sərfəli olacaqdır.

İsrail və Azərbaycan kibertəhlükəsizlik sahəsində əməkdaşlıq əldə etmək və gənc nəsil üçün təlimlər təşkil etmək yolu ilə buna nail ola bilərlər. Bu, həm ölkələrin milli təhlükəsizliklərini gücləndirəcək, həm də texnologiya inkişafına və regional stabilliyə yardım edəcəkdir.

Kibertəhlükəsizlik sahəsindəki əməkdaşlıq, informasiya təhlükəsizliyi və şəbəkə təhlükəsizliyinə yönələn riskləri azaldacaq və potensial hücumları və təhlükələri qabaqlayacaq tədbirlərə nail olmağa imkan verəcək. İki ölkə arasında kibertəhlükəsizlik təcrübəsinin mübadiləsi, ortaq tədqiqat və inkişaf layihələri, təlim və təcrübə proqramları, sənaye əməkdaşlığı və təlim mərkəzlərinin yaradılması kimi tədbirlər bu əməkdaşlığın gücləndirə bilər.

Bu əməkdaşlıq, ölkələrin milli təhlükəsizliyini gücləndirərək kibertəhlükəsizlik sahəsində daha təhlükəsiz bir mühit yaratmağa imkan verir. Həmçinin, gənc nəsillərə kibertəhlükəsizlik təlimi vermək, onları bu sahədə peşəkar kadır kimi hazırlamaq və texnologiya təhlükələrinə qarşı qoruyucu tədbirlər görməyi bacaran mütəxəssislər kimi yetişdirməyə şərait yaradacaq. Bu, həm milli, həm də beynəlxalq səviyyədə təhlükəsizlik və stabil olma məqsədlərinə nail olmağa imkan verəcək.

Əminliklə deyə bilərik ki, İsrail və Azərbaycanın kibertəhlükəsizlik sahəsində əməkdaşlığının inkişafı, hər iki ölkə üçün faydalı olacaq və regional təhlükəsizlik və iş birliyini gücləndirəcək bir addım olacaq .

Osmanlı Nərmin,
Xəzər rayonu, 92 № li tam orta məktəbin əməkdaşı