1918-ci ilin mart ayında Azərbaycan xalqına qarşı həyata keçirilən qırğınlar sıradan bir silahlı qarşıdurma deyil, düşünülmüş, məqsədli şəkildə icra olunan soyqırımı idi. Bolşevik-erməni silahlı dəstələri dinc insanları yalnız milli mənsubiyyətlərinə görə qətlə yetirirdilər. Bu hadisələrdə xüsusi amansızlıq nümayiş olunmuş, qadınlar, uşaqlar və qocalar belə qırğınlardan qurtula bilməmişdir. Bakı və digər şəhərlərdə azərbaycanlıların yaşadığı məhəllələr tamamilə yandırılmış, dini və tarixi abidələr məhv edilmişdir. 31 Mart soyqırımı Azərbaycan xalqının yaddaşında dərin iz buraxmış tarixi hadisədir.
Bu qırğınların məqsədi azərbaycanlıları qorxuya salmaq, onların doğma yurdlarını tərk etməsinə nail olmaq və bölgədə etnik balansı dəyişdirmək idi. Şamaxı, Quba, Muğan, Lənkəran və digər bölgələrdə də eyni ssenari üzrə soyqırımı törədilmişdir. Quba qəzasında aparılan tədqiqatlar zamanı aşkar edilmiş kütləvi məzarlıqlar bu faciənin miqyasını təsdiq edir. Həmin məzarlıqlarda yalnız azərbaycanlılar deyil, burada yaşayan yəhudi icmasına aid insanların da qətlə yetirildiyi sübut olunmuşdur.
Bəzi dairələr bu hadisələri hərbi qarşıdurma kimi təqdim etməyə çalışsa da, real faktlar bunun sadəcə bir münaqişə olmadığını göstərir. Hədəf sadə insanlar idi, onlara qarşı məqsədli soyqırımı siyasəti həyata keçirilirdi. Məhz bu səbəbdən 1918-ci ilin mart hadisələri yalnız və yalnız mülki əhaliyə qarşı yönəlmiş soyqırımı kimi tanınmalıdır. Azərbaycan xalqının bu faciəni unutmayaraq hər il anım tədbirləri keçirməsi də tarixi ədalətin bərqərar olması üçün atılmış mühüm addımlardandır.
Azərbaycan dövlətinin bu faciənin beynəlxalq səviyyədə tanınması üçün gördüyü işlər davam edir. 1998-ci ildə Ulu Öndər Heydər Əliyevin sərəncamı ilə 31 mart Azərbaycanlıların Soyqırımı Günü elan olunmuş və dövlət səviyyəsində qeyd edilməyə başlanmışdır. Eyni zamanda, bu hadisələrin dünya miqyasında soyqırımı kimi tanınması üçün müvafiq addımlar atılır. Azərbaycan diplomatiyası və elmi dairələri bu sahədə mühüm işlər görməkdədir.
1918-ci ilin mart hadisələri təkcə keçmişimizin faciəsi deyil, eyni zamanda, gələcək üçün dərs olmalıdır. Bu soyqırımı unutmamaq, onun beynəlxalq səviyyədə tanıdılması üçün fəaliyyət göstərmək, gələcəkdə belə faciələrin təkrarlanmaması üçün əlimizdən gələni etmək hər birimizin borcudur. Tarixi ədalətin bərqərar olması yalnız həqiqətlərin üzə çıxarılması və onların dünyaya çatdırılması ilə mümkündür.
Turan Zeynalzadə,
YAP Xəzər rayon təşkilatının fəalı
