Azərbaycan müstəqilliyini bərpa etdikdən sonra beynəlxalq siyasətdə aktiv rol oynamış və qlobal əhəmiyyətli bir sıra təşəbbüslərin müəllifi olmuşdur. Bu təşəbbüslər ölkənin siyasi, iqtisadi və geosiyasi mövqeyini gücləndirmək məqsədini daşıyır və həm regional, həm də qlobal miqyasda əhəmiyyətli nəticələrə səbəb olmuşdur. Aşağıda Azərbaycan tərəfindən irəli sürülən və qlobal əhəmiyyət daşıyan bir neçə mühüm təşəbbüsün ümumi təsvirini təqdim edirəm.
- Cənub Qaz Dəhlizi (Southern Gas Corridor)
Azərbaycanın təşəbbüsü ilə həyata keçirilən Cənub Qaz Dəhlizi layihəsi, Avropa və Asiya arasında enerji təhlükəsizliyini təmin etmək məqsədini güdür. Bu layihə Azərbaycanın enerji ehtiyatlarını Avropaya çatdıran əsas marşrutlardan birini təşkil edir və Azərbaycanın enerji resurslarının dünyada daha geniş şəkildə tanınmasını təmin edir.
Əhəmiyyəti: Cənub Qaz Dəhlizi, Avropa İttifaqının enerji şaxələndirməsinə və Rusiyadan asılılığın azaldılmasına kömək edir. Həmçinin, bu layihə Azərbaycanı Avropanın enerji bazarında mühüm oyunçuya çevirib.
İştirakçı ölkələr: Bu layihə Azərbaycan, Gürcüstan, Türkiyə, Yunanıstan, Albaniya və İtaliya kimi ölkələrin əməkdaşlığı ilə həyata keçirilir. Azərbaycanın “Şahdəniz” qaz yatağından çıxarılan təbii qazın nəqli bu dəhliz vasitəsilə mümkün olur.
- Bakı-Tbilisi-Ceyhan (BTC) Neft Kəməri
Azərbaycanın təşəbbüsü ilə reallaşdırılan Bakı-Tbilisi-Ceyhan (BTC) neft kəməri layihəsi, Xəzər regionunun enerji ehtiyatlarını beynəlxalq bazara çıxaran mühüm bir enerji marşrutudur. BTC kəməri, Azərbaycanın neft ixracını artırmış və ölkəni dünya enerji bazarlarında daha güclü bir oyunçuya çevirmişdir.
Əhəmiyyəti: Bu layihə yalnız Azərbaycanın enerji sektoru üçün deyil, həm də region ölkələri üçün mühüm iqtisadi faydalar gətirmişdir. Neftin nəqlində bu kəmər, Azərbaycan və Gürcüstan üçün yeni iqtisadi imkanlar açmış, həmçinin enerji təhlükəsizliyinin təmin edilməsində böyük rol oynamışdır.
- Bakı Prosesi və Mədəniyyətlərarası Dialoq
Azərbaycan, beynəlxalq səviyyədə mədəniyyətlərarası dialoqu təşviq etmək məqsədilə bir sıra təşəbbüslər irəli sürüb. Bu sahədə ən mühüm təşəbbüslərdən biri Bakı Prosesidir. 2008-ci ildə Azərbaycanda keçirilən Bakı Dünya Mədəniyyətlərarası Dialoq Forumunun başlanğıcı ilə, ölkə mədəniyyətlər və dinlər arasında qarşılıqlı anlayışın və sülhün təşviqində mühüm rol oynamağa başlamışdır.
Əhəmiyyəti: Bakı Prosesi, mədəniyyətlərarası dialoq və sülhün təbliği baxımından beynəlxalq səviyyədə böyük diqqət cəlb edib. Bu təşəbbüs, beynəlxalq əlaqələrdə Azərbaycanın yumşaq gücünün (soft power) inkişafına və ölkənin qlobal məsələlərə təsirini artırmasına xidmət edib.
BMT ilə əməkdaşlıq: Bu təşəbbüs, BMT və digər beynəlxalq təşkilatlarla əməkdaşlıq çərçivəsində inkişaf etdirilmişdir. 2010-cu ildə BMT tərəfindən Azərbaycan tərəfindən təklif olunan “Beynəlxalq Mədəniyyətlərarası Dialoq Günü” elan edilib.
- Sülh və Təhlükəsizlik üzrə Təşəbbüslər
Azərbaycan, həm regional, həm də beynəlxalq səviyyədə sülhün təmin edilməsi istiqamətində fəal olub. Xüsusilə Dağlıq Qarabağ münaqişəsi və digər regional məsələlərdə Azərbaycanın təşəbbüsləri, münaqişələrin sülh yolu ilə həlli üçün beynəlxalq dəstək qazanmağa xidmət edib.
İranla əlaqələr: Azərbaycanın İranla olan əlaqələri həm regional, həm də beynəlxalq təhlükəsizlik baxımından mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Azərbaycanın bu ölkə ilə əməkdaşlığı, xüsusilə enerji və nəqliyyat sahələrində, regional sabitlik üçün vacibdir.
Avropa Şurası və digər beynəlxalq təşkilatlar: Azərbaycan, beynəlxalq təhlükəsizlik məsələlərində fəal iştirak etməklə yanaşı, BMT, ATƏT və digər beynəlxalq təşkilatlarla əməkdaşlıq edərək regional və beynəlxalq sülhün təmin olunmasına çalışır.
- Bakı Forumları və Beynəlxalq İqtisadi Səylər
Azərbaycan, beynəlxalq iqtisadi dialoqu da təşviq edir. Bakı, müxtəlif beynəlxalq iqtisadi forumların və konfransların keçirildiyi mühüm bir məkana çevrilib. Bu cür tədbirlər, Azərbaycanın iqtisadi inkişafını beynəlxalq arenada daha geniş şəkildə təqdim etməyə və ölkənin iqtisadi əlaqələrini gücləndirməyə imkan verir.
Bakı İqtisadi Forumları: Bu forumlar, beynəlxalq iqtisadiyyatın müxtəlif sahələrində müzakirələrin keçirilməsi və dünya iqtisadiyyatının ən aktual məsələlərinə dair fikir mübadiləsi üçün mühüm bir platforma yaradır. Bu təşəbbüslər Azərbaycan üçün beynəlxalq ticarət əlaqələrini gücləndirməyə, həmçinin regionun inkişafına mühüm töhfələr verməyə imkan yaratmışdır.
6. Humanitar Yardım və BMT-də Aktiv Rol
Azərbaycan həm də humanitar yardımlar sahəsində fəal rol oynayır. Dövlət, müxtəlif ölkələrə humanitar yardım göndərməklə yanaşı, BMT və digər beynəlxalq təşkilatlarla əməkdaşlıq edərək humanitar böhranların həllinə dəstək göstərir.
Humanitar yardımlar: Azərbaycan, xüsusən yoxsul ölkələrə, təbii fəlakətlərdən zərər çəkmiş regionlara və müharibə şəraitindəki ölkələrə yardım göndərib. Azərbaycanın humanitar təşəbbüsləri həm də ölkənin beynəlxalq təsirini artırmağa xidmət edib.
Azərbaycan, həm regional, həm də qlobal miqyasda mühüm təşəbbüslərin müəllifi olaraq, beynəlxalq münasibətlərdə öz mövqeyini və təsirini artırmağa davam edir. Bu təşəbbüslər ölkənin iqtisadi, siyasi və humanitar sahələrdə daha geniş şəkildə möhkəmlənməsinə, həmçinin dünya səhnəsində Azərbaycanın nüfuzunun artırılmasına xidmət edir. Azərbaycanın qlobal əhəmiyyətli təşəbbüsləri, həm də regionda və beynəlxalq müstəvidə sülhün, təhlükəsizliyin və iqtisadi inkişafın təmin olunmasına yönəlib.
Əlizadə Günel,
YAP-ın fəalı
