İqlim dəyişikliyi müasir dünyanın ən aktual və qlobal problemlərindən biridir. Bu problemin həlli məqsədilə 1995-ci ildən bəri Birləşmiş Millətlər Təşkilatının İqlim Dəyişikliyi üzrə Çərçivə Konvensiyası (UNFCCC) çərçivəsində Konfranslar (COP) təşkil edilir. COP29, 2024-cü ildə Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinin Dubay şəhərində keçiriləcək bu tədbirlərdən biridir və iqlim diplomatıyasında dönüş nöqtəsi kimi qiymətləndirilir.
COP29, xüsusilə Paris Sazişinin 1.5°C hədəfinə çatmaq üçün ciddi addımların atılmasını zəruri edən bir mərhələdə baş tutur. Elmi araşdırmalar göstərir ki, hazırkı emissiya səviyyələri davam edərsə, dünya 2100-cü ilə qədər fəlakətli temperatur artımları ilə üzləşəcək. Buna görə də COP29, qlobal iqlim strategiyalarının daha konkret və icra edilə bilən fəaliyyət planlarına çevrilməsi üçün kritik əhəmiyyət daşıyır.
COP29-un dönüş nöqtəsi olması gözləntiləri, mövcud iqlim böhranının dərinliyi ilə bağlıdır. Xüsusilə inkişaf etmiş ölkələrin karbon emissiyalarını azaltmaq və inkişaf etməkdə olan ölkələrə maliyyə və texnologiya dəstəyi təmin etmək öhdəlikləri konfransın əsas mövzularından biri olacaq. Gözləntilərdən biri, təmiz enerji keçidini sürətləndirmək üçün qlobal investisiya fondlarının artırılması və qalıq yanacaq subsidiyalarının azaldılmasıdır.
COP29-da müzakirə ediləcək əsas məsələlərdən biri də “ədalətli keçid” prinsiplərinin təmin olunmasıdır. İqlim böhranının həlli üçün görülən tədbirlər, sosial və iqtisadi baxımdan ən həssas qrupları qorumaq məqsədilə nəzərə alınmalıdır. Bu çərçivədə, inkişaf etməkdə olan ölkələrə iqlim dəyişikliyinin təsirlərinə uyğunlaşma və dayanıqlı inkişaf üçün daha çox dəstək verilməsi tələb olunur.
COP29, həm də iqlim dəyişikliyinə qarşı mübarizədə texnologiya və innovasiyanın rolunu gücləndirmək üçün bir platforma olacaq. Yaşıl enerji texnologiyalarının inkişafı, karbon tutma və saxlama texnologiyaları və dayanıqlı kənd təsərrüfatı metodlarının genişləndirilməsi bu istiqamətdə əsas prioritetlərdən biri kimi çıxış edəcək.
COP29-un uğurlu olması üçün ölkələr arasında əməkdaşlıq və həmrəylik əsas şərtdir. Qlobal problem olan iqlim dəyişikliyi ilə mübarizə yalnız hər bir ölkənin fərdi səyləri ilə həll edilə bilməz. Xüsusilə Çin, ABŞ, Avropa İttifaqı kimi böyük iqtisadiyyatların liderlik etməsi, həmçinin kiçik ada dövlətlərinin maraqlarının qorunması üçün kollektiv öhdəliklər vacibdir.
COP29, iqlim diplomatıyasında dönüş nöqtəsi kimi yadda qalma potensialına malikdir. Bu konfrans, təkcə yeni və konkret hədəflərin müəyyənləşdirilməsi deyil, həm də bu hədəflərə çatmaq üçün real mexanizmlərin yaradılması baxımından əhəmiyyət daşıyır. Əgər beynəlxalq ictimaiyyət COP29-da kifayət qədər irəliləyişə nail ola bilərsə, bu, qlobal iqlim böhranının həlli istiqamətində böyük bir addım olacaq. Əks halda, qlobal istiləşmə ilə bağlı risklər daha da artır və gələcək nəsillər üçün fəlakətli nəticələr qaçılmaz olacaq.
Sevinc Qəhrəmanova,
YAP-ın gənc fəalı
